Acil tıp ana dalına yoğun bakım yan dal uzmanlık sınavına girme hakkı verilmesi konusunda yapılan düzenlemenin TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda kabul edilmesi, yoğun bakım uzmanları dernekleri tarafından tepkiyle karşılandı.
Türk Yoğun Bakım Uzmanları Derneği (TÜYUD) tarafından açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Yoğun bakım 2002 yılında tüzük ile, en nihayetinde 2011 yılında ise kanun ile 6 ana dal üzerine bir yan dal uzmanlık alanı olarak kabul edilmiştir. Çok sayıda ana dal ile ilgili olması nedeni ile pratikte eğitim ve hizmet sunumunda Sağlık Bakanlığı’na ve TUK’a çok kez ilettiğimiz karmaşa ve sorunlar mevcuttur. Süreç içerisinde yoğun bakım alanı üzerinde başka branşlarda örneği olmayan ölçüde sürekli farklı talepler ve müdahaleler olmuştur. Bu nedenlerle, zaman içerisinde yoğun bakımın tercihi, mesleki tatmin ve çalışma şartları olumsuz yönde etkilenmeye başlamıştır.
Yoğun Bakımın Sorunları
Yaşadığımız sorunlardan bazıları yoğun bakım uzmanının görev tanımının olmaması, yoğun bakım uzmanlarına üçüncü basamak yoğun bakım ünitelerinde görev verilmemesi, ya da tek başına her gün icapçı olarak görev verilmesi, özel hastanelerde yoğun bakım yan dalı için kadro verilmemesi, yan dal uzmanı olunması nedeni ile gerek özel, gerek kamu hastanelerinde ana dalında da kadro verilmemesi ve çalıştırılmaması, yan dal uzmanı olunmasına rağmen yoğun bakım üniteleri olan diğer ana dallardan farkın olmaması, diğer yan dallar için olan teşviklerden yararlanamamasıdır. Ülkemizde yoğun bakım branşının tanımı, hastanelerde yoğun bakım ünitelerinin çeşitliliği ve yapılanması, yoğun bakım uzmanının görev, yetki, sorumlulukları netleşmeden ve mevcut sorunlar çözülmeden acele yapılan değişimler olumlu sonuç vermeyecek, sorunların boyutunu artıracaktır.
TÜYUD: “Yoğun bakım alanına yedinci ve daha fazla ana dalın katılımı sakıncalıdır, hatta mevcut sayı da azaltılmalıdır; eğer sayının artması söz konusu olursa da ileride protokollü eğitimin sürdürülmesi mümkün olamayaktır”
Acil Tıbbının Geleceği Söz Konusu
Öncelikle, bu tavsiye kararının salt eğitim hakkı ve sınava girerek yoğun bakım uzmanı olanlar ile sınırlı olmayıp tüm acil uzmanları ve acil tıbbının geleceğini ilgilendirdiği unutulmamalıdır. Değerli acil tıp hekimlerinin yoğun bakım branşının mevcut sorunları ve dolayısıyla kendilerini bekleyen hususlar konularında doğru bilgilendirilmelerinin hakları olduğunu, sadece yoğun bakım değil kendi uzmanlık alanları olan acil tıp hakkında da acele ile alınmış mevcut tavsiye kararı konusunda temkinli olmalarının kendi uzmanlık alanları açısından daha uygun olacağına inanıyoruz.
Yoğun Bakım Ünitelerinin Sayısı Artacak
Bu karar sonucunda; eğitim sonunda yoğun bakım uzmanı olunması yedinci ana dalın protokole dahil olması anlamına gelmektedir. Kanun ile altı ana dal üzerine kurulan yoğun bakım yan dalına yedinci ana dalın eklenmesi ancak kanun ile olabilir. Bu nedenle yeni yasal süreçler olabilecek ve alınan uzmanlığın geçerliliği tartışmalı hale gelebilecektir.
Acillerde 3. basamak yoğun bakım üniteleri kurulması anlamına gelebilir ki bu durum Ülkemiz hastanelerinde fazla çeşitte olan yoğun bakım ünitelerinin sayısını artıracak, bu üniteler de dolacak ve gelinen durum hasta yatışlarını düzeltmekten çok, hastaların hangi yoğun bakıma yatırılacağı yönünde kargaşayı ve bakım hastalarının birikmelerini artıracaktır. Zira Ülkemizdeki temel sorun yoğun bakım yatak sayısının az olması değil (tam tersi Ülkemiz yoğun bakım yatak sayısı yönünden dünyada birinci sıradadır), bakım hastalarının sadece aciller değil, yoğun bakım ünitelerinde de birikmesidir.
TÜYUD: “Acil tıp uzmanları ve asistanları diğer altı ana dal hekimleri gibi, yoğun bakım uzmanı olmasalar da yoğun bakım ünitelerinde görevlendirilecekler ve nöbet tutacaklardır. Bu da acil tıp hekimi meslektaşlarımızda motivasyon kaybı, ek iş yüküne yol açacak; zaten kadrolarının neredeyse üçte biri boş kalan acil tıp uzmanlık alanının tercih edilmemesine yol açacaktır”
Acil Tıp Uzman Sayısı Yetersiz
Ayrıca mevzuata göre yoğun bakım uzmanı olmayan ünitelerde, gerektiğinde ilgili 6 ana dalın uzmanları hasta bakım ve tedavi sorumluluğunu üstlenmektedir. Acil tıp uzman ve araştırma görevlisi sayılarının da yetersizliği, bu nedenle pratisyen hekimlerin acil servislerde görevlendirildikleri gerçeği ortada iken acil tıp uzmanları ve asistanları diğer altı ana dal hekimleri gibi, yoğun bakım uzmanı olmasalar da yoğun bakım ünitelerinde görevlendirilecekler ve nöbet tutacaklardır. Bu da acil tıp hekimi meslektaşlarımızda motivasyon kaybı, ek iş yüküne yol açacak; zaten kadrolarının neredeyse üçte biri boş kalan acil tıp uzmanlık alanının tercih edilmemesine yol açacak, acil tıp hekimi sayısı ve hasta bakım niteliği azalacak, acil tıp hekimi meslektaşlarımızı başka bir sorun ile yüz yüze bırakacaktır.
Acil Tıp Derneklerine Çağrımız
Acil tıp derneklerine çağrımız yoğun bakım sürecinde 20 yıldan itibaren yaşanan ve birçoğu çözülemeyen sorunlar var iken kendi camialarını da bu sorunlara dahil etmemeleri, hala sorunlarını çözmeye çalışan yakın temasta çalıştıkları bir branşa ve meslektaşlarına yeni bir müdahale ile zarar vermemeleri, camiamızın motivasyonunu kırmamaları ve düzenini yeni oluşturmakta olan yoğun bakım alanının gelişimini engellememeleri, yoğun bakım dernekleri ile yakın ilişkilerde çalışarak mevcut sorunlara çözüm arayışına gitmeleridir.
Derneğimiz, acil tıp branşından bağımsız olarak, yoğun bakım alanına yedinci ve daha fazla ana dalın katılımının sakıncalı olduğu, hatta mevcut sayının da azaltılması gerektiği; eğer sayının artması söz konusu olursa da ileride protokollü eğitimin sürdürülmesinin mümkün olamayacağı, yoğun bakım branşında majör kararlar alınmadan önce mevcut sorunların paydaşlarla değerlendirilmesi ve Ülkemiz menfaati için en doğru kararın alınması görüşündedir.”
TYBD: “Yoğun bakım yan dal sınavına girişte ana dal zorunlu hizmetinin tamamlanmış olma koşulu; başvuruları azaltan en önemli nedenler arasında yer almaktadır. Yoğun bakım yan dal sınavına girişte ve yan dal eğitimine başlangıçta ana dal zorunlu hizmeti koşulu tamamen kaldırılmalıdır”
Hizmet Sunumunda Yeni Kriz Yaratma Potansiyeli
Türk Yoğun Bakım Derneği tarafından yapılan açıklamada ise şu ifadeler yer aldı:
“Doğaları gereği en zorlu hizmet alanları olan Yoğun Bakımlar ve Acil Servisler hassas yapısal ve işlevsel tasarım, net tanımlanmış görev tanımları ve yoğun eşgüdüme gereksinim gösterirler. Her iki sağlık hizmet alanı da ciddi sorunlarına karşın yoğun emek harcayarak artı değer üretmeye çalışmaktadırlar. Her iki alanda da çalışan sayısının ve koşullarının yetersizliği ortada iken, TUK tarafından alınmış olan tavsiye kararı ve sonrasında gerçekleşebilecek süreç; yoğun bakımların gereksinim duyduğu insan kaynağı sorununu çözemeyeceği gibi, acil sağlık hizmetlerinin sunumunda da yeni bir kriz yaratma potansiyeline sahip olabilir. Bu iki sağlık hizmet sunum alanlarının tam tersi yüksek oranda eşgüdümle çalışır, insan kaynağı ve özlük hakları olarak özetlenebilecek konularda desteklendikleri alanlar olmaları gerektiğini düşünmekteyiz.
Söz edilen branştan bağımsız olarak ilkesel düzeyde yaptığımız değerlendirmede; asıl sorunun yeni ana dal ya da dallara yoğun bakım yan dal uzmanlık sınavına giriş hakkının verilmesiyle çözülemeyeceğini, üstüne yeni belgelendirmeler yoluna gidilmesinin de yetersiz olduğu söylenen mevcut durumu daha da olumsuz etkileyeceği ve karmaşık hale getireceğinden duyduğumuz kaygıyı dile getirmek isteriz.
TYBD: “Yoğun bakım yan dal eğitimine başvurunun azalmasının tanımlanması, analiz edilmesi, çözüm önerilerinin oluşturulması açısından öncelikli olarak paydaş ana dal dernek temsilcilerinin görüşünün alınmasının sonsuz yararına inanmaktayız”
Ana Dal Zorunlu Hizmeti Koşulu Kaldırılmalıdır
Yoğun bakım yan dal sınavına girişte ana dal zorunlu hizmetinin tamamlanmış olma koşulu; başvuruları azaltan en önemli nedenler arasında yer almaktadır. Yoğun bakım yan dal sınavına girişte ve yan dal eğitimine başlangıçta ana dal zorunlu hizmeti koşulu tamamen kaldırılmalıdır. Zorunlu hizmete atanan yoğun bakım uzmanları sadece 3. basamak yoğun bakımlarda görevlendirilmelidir. Yoğun bakım uzmanlarının özlük haklarında iyileştirmeye gidilmelidir. Yoğun bakım yan dal eğitimine başvurunun azalmasının tanımlanması, analiz edilmesi, çözüm önerilerinin oluşturulması açısından öncelikli olarak paydaş ana dal dernek temsilcilerinin görüşünün alınmasının sonsuz yararına inanmaktayız.”
